Đình Phù Xá là một di tích tín ngưỡng tôn giáo, thờ một danh tướng thời kỳ đầu nhà Lý là Lê Phụng Hiểu làm thành hoàng làng. Chùa Phù Xá Đoài là một di tích tín ngưỡng tôn giáo thờ Phật. Từ tháng 2 năm 1966 đến cuối năm 1968, cùng với nhiều nơi của huyện Sóc Sơn, đình Phù Xá là nơi ở của đoàn chuyên gia quân sự Liên Xô sang giúp ta xây dựng sân bay và đào tạo phi công lái máy bay chiến đấu. Đoàn gồm có chuyên gia bay, kỹ thuật lắp ráp máy bay, chuyên gia tên lửa, đã được đảng bộ, nhân dân xã Phù Xá Đoài và nhân dân xã Phú Minh tích cực bảo vệ, giúp đỡ.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ đầy gay go ác liệt, để động viên tinh thần các chiến sĩ lực lượng phòng không không quân, đoàn chuyên gia Liên Xô và nhân dân, sáng ngày 9/2/1967 Bác Hồ về thăm tại đình Phù Xá. Bác Hồ đến thăm nhân dân Phù Xá và đoàn chuyên gia Liên Xô trong khoảng thời gian tuy ngắn ngủi nhưng sự kiện đó đã in đậm trong tấm trí nhân dân nơi đây với một tình cảm yêu thương trìu mến của một vị lãnh tụ với những người dân nơi đây. Điều đó đã khích lệ tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu chống giặc ngoại xâm của nhân dân xã Phú Minh trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Địa điểm Bác Hồ về thăm đoàn chuyên gia Liên Xô và nhân dân địa phương chính là ngôi đình của làng. Đây là một ngôi đình cổ có quy mô bề thế với 7 gian 2 chái, ba gian thiêu hương và 3 gian hậu cung. Kết cấu kiến trúc của đình được thiết kế theo kiểu thượng giá chiêng, trung xà chồng, hạ là kẻ và bẩy. Trong đình có nhiều mảng trang trí nghệ thuật đẹp với đề tài chủ yếu là rồng, tứ quý, tứ linh… mang dấu ấn nghệ thuật thế kỷ XVII – XVIII. Đình có một diện tích đất rộng và đã xây tường bao xung quanh. Nhân dân địa phương hàng năm đều có kế hoạch tu bổ di tích cho từng hạng  mục xuống cấp. Di tích hiện do Ban Quản lý di tích xã Phú Minh và chính quyền thôn Phù Xá Đoài trực tiếp quản lý.

Dương Hội

NXB Hà Nội