Những giờ phút đầu tiên của cuộc kháng chiến toàn quốc, quân dân thủ đô Hà Nội đã làm kẻ thù phải kinh hoàng. Đêm ngày 19/12/1946 tại Liên khu I, hoà trong tiếng đại bác rền vang là tiếng súng của quân dân ta bảo vệ Bắc Bộ phủ, Toà thị chính, Bưu điện thành phố, Nhà đèn Bờ Hồ… Các trận chiến đấu ở mặt trận Cửa Nam, Hàng Trống, Hàng Mành đầu phố Pônbe (nay là phố Tràng Tiền)… đã làm quân Pháp kinh sợ. Khi đó, chiếc xe bọc thép chở tên Xanhtơni (Uỷ viên cộng hoà Pháp ở Bắc Đông Dương) bị trúng mìn bốc cháy, khiến chúng càng hoang mang.

Tại trụ sở Công an quận 1 (Hàng Trống), lực lượng công an xung phong có 43 chiến sĩ, do đồng chí Tề là đội trưởng, đồng chí Lê Cường là chính trị viên. Đây cũng là nơi tạm giam một số phạm nhân hình sự, khoảng 20 người, chưa kịp chuyển đi. Vì vậy, khi nổ súng, số phạm nhân này được công an thả ra, nhưng đã tình nguyện ở lại tham gia cùng công an chống Pháp.

Về phía ta, với hoàn cảnh khó khăn, vũ khí được trang bị hết sức thô sơ, thiếu thốn, chỉ có súng trường Nhật, lựu đạn do xưởng Phan Đình Phùng chế tạo và một số chai cháy (chai xăng) để đánh xe cơ giới, nhưng tinh thần chiến đấu của anh em thì cực kỳ cao. Lúc đó, lực lượng công an đã phân ra làm 2 tổ chiến đấu. Lực lượng chính bố trí tại trụ sở, còn một tổ 8 người được bố trí ở cửa hiệu bán giầy Bích Ký, bên kia đường Tràng Thi. Khi toán quân đi đầu của quân Pháp từ Cửa Nam lên, gồm một đại đội Âu – Phi và 4 xe bọc thép (theo tài liệu của Quân khu Thủ đô thì lực lượng này của Pháp có tới 300 lính Âu – Phi, 10 xe tăng và xe bọc thép) đến vị trí đồn công an Hàng Trống, cả 2 tổ chiến đầu (ở trụ sở và cửa hàng Bích Ký) đồng loạt nổ súng, đã diệt nhiều tên địch.

Xe tăng và xe bọc thép của địch bắn dữ dội vào trận địa ta, hỗ trợ bộ binh xung phong định chiếm lĩnh trận địa. Nhưng quân ta chiến đấu quyết liệt, đánh bật chúng ra.

Địch dùng xe bọc thép húc đổ cánh cổng chính mở đường cho bộ binh, các chiến sĩ công an từ tầng 2 đã xả súng và ném chai cháy vào xe địch. Trận đánh quyết liệt, diễn ra khoảng hơn 1 giờ, ta tiêu diệt 19 tên địch, đốt cháy 2 xe bọc thép, thu 4 súng tiểu liên. Vị trí của ta được giữ vững đến sáng 20/12.

Trận đánh đêm 19/12/1946 tại số 2 Tràng Thi đã cho thấy lực lượng công an Hà Nội đã biến lòng yêu nước, chí căm thù giặc thành sức mạnh chiến đấu, làm cho kẻ thù phải khiếp sợ, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, cùng quân dân Thủ đô viết nên bản anh hùng ca trong suốt 60 ngày đêm khói lửa, làm giàu thêm truyền thống của công an Thủ đô.

Đây cũng là nơi vinh dự, tự hào được Bác Hồ kính yêu 4 lần đến thăm hỏi và động viên các chiến sĩ công an chiến đấu và xây dựng lực lượng lớn mạnh.

Hiện nay, tấm biển ghi sự kiện lịch sử này đã được gắn ở nơi trang trọng nhất trong khuôn viên cơ quan Công an quận Hoàn Kiếm, thể hiện niềm tự hào nhắc nhở cán bộ chiến sĩ phát huy truyền thống anh hùng, góp phần xây dựng Thủ đô văn minh, giàu mạnh.

Thanh Huyền

NXB Hà Nội