Xưa, ngay giữa lòng Hà Nội, dân làng Tự Tháp có nghề vẽ tranh riêng và mở cửa hàng tranh ở phố Hàng Trống. Người dân đặt tên cho những bức tranh đó là tranh “Hàng Trống”. Tranh Hàng Trống là một trong ba dòng tranh dân gian tiêu biểu ở miền Bắc nước ta: tranh điệp Đông Hồ (ở Bắc Ninh), tranh đỏ Kim Hoàng (ở Hà Tây cũ) và tranh Hàng Trống (ở Hà Nội).
Khác với tranh Đông Hồ và tranh Kim Hoàng, tranh Hàng Trống có sự kết hợp in đen từ bản khắc gỗ, với việc tô mầu phẩm bằng tay, dùng bút mềm quét phẩm nước, luôn tạo được những chuyển màu đậm nhạt tinh tế, đáp ứng được thị hiếu chơi tranh nơi Kẻ Chợ. Tranh Hàng Trống không chỉ dùng làm tranh chơi ngày tết mà còn làm tranh thờ nên đòi hỏi tính chuyên nghiệp cao hơn cách làm tranh ở làng quê. Cái hồn của bức tranh hướng theo trục cuốn phương Đông, có vận dụng thuyết âm dương - ngũ hành, tạo không gian khoáng đạt, thanh cảnh mà tinh tế. Còn cái cốt của nó mang nhiều ý nghĩa sâu sắc về sự giác ngộ, về luân lý đạo đức và cả tinh thần triết học.
Họa sĩ Phan Ngọc Khuê là một trong số ít những nhà mỹ thuật say mê nghiên cứu về tranh dân gian Hàng Trống. Ông đã suy ngẫm, tìm tòi, sưu tầm đến mức tối đa và hệ thống lại các bức tranh trong chính công trình của mình “Tranh dân gian Hàng Trống - Hà Nội”. Nhiều vẻ đẹp mỹ thuật, giá trị nội dung và nghệ thuật của các bức tranh đã được khai phá trong công trình này. Cuốn sách không chỉ đem lại cái nhìn tổng quan, xác định những nét đặc thù của tranh dân gian Hàng Trống mà còn có sự đối chiếu, so sánh với các dòng tranh dân gian trong và ngoài nước (điển hình là tranh của Trung Quốc) để thấy được truyền thống sáng tạo nghệ thuật, sự cách tân, sự tiếp thu tinh hoa văn hóa một cách đa dạng và phong phú của cha ông ta.
Với một tấm lòng yêu cái đẹp dân gian, với một mong muốn “tổng kiểm kê về di sản nghệ thuật về tranh Hàng Trống Hà Nội”, họa sĩ Phan Ngọc Khuê đã cung cấp cho người đọc tới 476 bức tranh về đủ mọi thể loại đã có của tranh Hàng Trống. Qua đó, người đọc có thể lấy được nhiều tư liệu, nhiều thông tin bổ ích và đặc biệt là được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của một dòng tranh nổi tiếng đất Hà Thành.
Hiện nay, trong điều kiện kinh tế thị trường, cùng với sự phát triển của nhiều loại hình nghệ thuật và giải trí hiện đại, tranh Hàng Trống dần không còn chỗ đứng. Nó đang có nguy cơ bị thất truyền. Để tìm hiểu và thưởng thức nó, chúng ta chỉ có thể đến bảo tàng hoặc thông qua một số bộ sưu tập và công trình nghiên cứu đơn lẻ. Do đó, cuốn sách “Tranh dân gian Hàng Trống - Hà Nội” ra đời không chỉ góp phần bảo tồn một dòng tranh quý, khẳng định giá trị và vị trí quan trọng của nó trong kho tàng di sản văn hóa nghệ thuật của Thăng Long - Hà Nội mà còn đáp ứng nhu cầu nghiên cứu và tìm hiểu về tranh Hàng Trống của đông đảo bạn đọc.
Nhà xuất bản Hà Nội xin trân trọng giới thiệu!